A A A

Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 27 (890) z dnia 20.09.2015

Składki ZUS z tytułu zawarcia nieodpłatnej umowy zlecenia

Od kilku lat samodzielnie prowadzę działalność gospodarczą. Zamierzam zawrzeć z żoną (z którą prowadzę wspólne gospodarstwo domowe) nieodpłatną umowę zlecenia. Czy taka umowa będzie powodować dla niej tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w ZUS?

Nie. Zleceniobiorca (tu: żona) wykonujący umowę zlecenia bez pobierania z tego tytułu wynagrodzenia nie podlega z tej umowy w ZUS żadnym ubezpieczeniom. Fakt prowadzenia w omawianym przypadku przez małżonków wspólnego gospodarstwa domowego pozostaje w tej kwestii bez znaczenia.

Umowa zlecenia jest umową odmienną w swej charakterystyce prawnej od umowy o pracę. Regulują ją bowiem przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.). Generalnie osobie wykonującej umowę zlecenia (zleceniobiorcy) należy się wynagrodzenie. Zleceniobiorca i zleceniodawca mogą jednak ustalić, że dana czynność prawna bądź usługa zostanie wykonana nieodpłatnie (tak jak ma to miejsce w omawianej sytuacji). Jak stanowi bowiem art. 735 § 1 K.c., jeżeli ani z umowy, ani z innych okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie. Wskazany przepis przewiduje zatem zawieranie przez strony (tu: zleceniobiorcę i zleceniodawcę) nieodpłatnych umów zlecenia, jeśli tak postanowią między sobą strony. Co istotne, w takim przypadku nieodpłatny charakter zlecenia powinien jasno wynikać z umowy.

Zasadniczo osoba wykonująca umowę zlecenia podlega z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu) oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu w ZUS. Dobrowolny charakter dla zleceniobiorcy ma ubezpieczenie chorobowe (przystąpienie do niego możliwe jest na jego wniosek). Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla zleceniobiorcy stanowi przychód (w rozumieniu przepisów ustawy o PDOF), uzyskany z tytułu wykonywanej umowy zlecenia. Tak jest w przypadku, gdy w umowie zlecenia odpłatność za jej wykonanie określono kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej, albo prowizyjnie. Tę samą zasadę należy też stosować przy ustalaniu podstawy wymiaru składki zdrowotnej zleceniobiorcy (z tą różnicą, że przychód przyjmowany do podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o składki społeczne finansowane ze środków zleceniobiorcy).

Jednak w sytuacji, gdy zleceniobiorca wykonuje nieodpłatnie umowę zlecenia, nie należy go zgłaszać do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w ZUS. Nieodpłatne wykonywanie takiej umowy nie skutkuje bowiem dla jej wykonawcy powstaniem obowiązku wskazanych wyżej ubezpieczeń. W rezultacie nie powinny też być opłacane za taką osobę składki ubezpieczeniowe do ZUS.

Dodać również należy, że dla celów ubezpieczeń w ZUS członek rodziny (tu: żona), z którym przedsiębiorca zawarł umowę zlecenia, nie może być traktowany jako osoba współpracująca przy wykonywaniu działalności gospodarczej. Nie zmienia tego fakt prowadzenia przez te osoby wspólnego gospodarstwa domowego.

"(...) nieodpłatne umowy zlecenia, z których jasno wynika, że zleceniobiorca nie otrzymuje z tytułu wykonywania umowy żadnego wynagrodzenia, nie podlegają obowiązkowi ubezpieczeń społecznych i brak jest również obowiązku odprowadzania z tego tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne. (...)"

Interpretacja Oddziału ZUS w Lublinie z 1 lipca 2015 r., znak: WPI/200000/43/736/2015