Składki ZUS za osobę korzystającą z urlopu wychowawczego i prowadzącą dział specjalny produkcji rolnej

Pracownica wystąpiła do pracodawcy z wnioskiem o urlop wychowawczy, składając jednocześnie oświadczenie dla celów ustalenia obowiązku ubezpieczeń emerytalno-rentowych i ubezpieczenia zdrowotnego, że nie posiada innego tytułu do tych ubezpieczeń ani ustalonego prawa do emerytury/renty. Oświadczyła także, że prowadzi działalność rolniczą w formie działów specjalnych produkcji rolnej. Czy w takiej sytuacji pracodawca powinien obliczać za pracownicę składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu korzystania przez nią z urlopu wychowawczego?

Pracownica przebywająca na urlopie wychowawczym z tego tytułu podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeśli nie ma innego tytułu do tych ubezpieczeń oraz nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty (art. 6 ust. 1 pkt 19 w zw. z art. 9 ust. 6 ustawy o sus). Obowiązkowe jest też ubezpieczenie zdrowotne, jeśli nie ma ona innego tytułu do tego ubezpieczenia (art. 66 ust. 1 pkt 32 ustawy o zdrowotnej).

Obowiązek obliczania składek na ww. ubezpieczenia spoczywa na pracodawcy. Składki te opłaca ZUS ze środków budżetu państwa. Tak wynika z art. 16 ust. 8 i art. 17 ust. 2a ustawy o sus oraz art. 86 ust. 1 pkt 13 i ust. 2 ustawy zdrowotnej.

Osoba, która prowadzi dział specjalny produkcji rolnej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2024 r. poz. 90) podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników. Z art. 7 ust. 1 pkt 1 oraz art. 16 ust. 1 pkt 1 i ust. 3 tej ustawy wynika, że ubezpieczeniu społecznemu rolników podlega z mocy ustawy rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny, jeżeli nie podlega on innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Przez inne ubezpieczenie społeczne rozumie się obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych lub zaopatrzenie emerytalne określone w odrębnych przepisach (art. 6 pkt 12 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników). Obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu rolnik podlega wtedy, gdy spełnia warunki do objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników (art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy zdrowotnej). Z kolei rolnik, który nie podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, jest objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym, ale pod warunkiem, że nie podlega obowiązkowi tego ubezpieczenia na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 1-33 i 35-37 ustawy zdrowotnej, czyli m.in. z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym (wymienionego w pkt. 32 tego przepisu).

ZUS Potwierdza to, choć nie wprost, ZUS w poradniku pt. "Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu osób przebywających na urlopie wychowawczym lub pobierających zasiłek macierzyński", dostępnym na stronie internetowej www.zus.pl, w którym czytamy: "(...) Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym, posiadająca gospodarstwo rolne, podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym. (...)".

Powyższe oznacza, że pracownica, o której mowa w pytaniu, w okresie przebywania na urlopie wychowawczym podlega z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalno-rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Pracodawca ma więc obowiązek naliczać za nią składki na te ubezpieczenia z tytułu korzystania z urlopu wychowawczego. W tym czasie nie jest ona objęta ubezpieczeniem społecznym rolników oraz - jako rolnik (prowadzący dział specjalny produkcji rolnej) - nie podlega też ubezpieczeniu zdrowotnemu.