Umowa zlecenia ze studentem kończącym studia licencjackie a ubezpieczenia w ZUS

Z dniem 1 lipca 2024 r. zawarliśmy umowę zlecenia ze studentem w wieku 22 lat, który pod koniec czerwca br. obronił pracę dyplomową (licencjacką) na studiach pierwszego stopnia. Czy mieliśmy obowiązek zgłosić go ze zlecenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego w ZUS? Czy ma znaczenie to, że osoba ta od października br. rozpocznie studia magisterskie?

Osobę, o której mowa w pytaniu, która ukończyła studia pierwszego stopnia, zleceniodawca miał obowiązek zgłosić do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego w ZUS z tytułu zawartej umowy zlecenia. Na powyższe nie ma wpływu to, że osoba ta od października br. rozpocznie studia magisterskie.

Osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia, co do zasady, podlega z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Obligatoryjne jest dla niej również ubezpieczenie zdrowotne. Dobrowolne jest natomiast dla takiej osoby ubezpieczenie chorobowe.

Powyższe wynika z art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 11 ust. 2, art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 497) oraz art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e) ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146).

Obowiązkowym ubezpieczeniom zleceniobiorcy podlegają od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy (art. 13 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Wskazane regulacje nie mają jednak zastosowania do osób w wieku do ukończenia 26 lat, jeżeli są one uczniami szkół ponadpodstawowych lub studentami. Takie osoby nie podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia.

W myśl art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2023 r. poz. 742 ze zm.), studia są prowadzone na poziomie:

studiów pierwszego stopnia;
studiów drugiego stopnia;
jednolitych studiów magisterskich.

ZUS w poradniku pt. "Praca na podstawie umów cywilnoprawnych. Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu oraz ustalania podstaw wymiaru składek" (dostępnym na stronie internetowej www.zus.pl) wskazał, że:

"(...) ZUS uzna za studenta (dla celów ubezpieczeń społecznych) osobę od daty przyjęcia w poczet studentów uczelni i złożenia ślubowania do daty ukończenia studiów lub daty skreślenia z listy studentów. Jeżeli data ślubowania jest późniejsza niż dzień 1 października danego roku kalendarzowego, wówczas zwolnienie z obowiązku ubezpieczeń obejmuje także okres między 1 października a dniem ślubowania. (...)"

Datą ukończenia studiów jest data złożenia egzaminu dyplomowego, w przypadku studiów na kierunkach lekarskim, lekarsko-dentystycznym i weterynaria - data złożenia ostatniego wymaganego programem studiów egzaminu, a w przypadku studiów na kierunkach farmacja i fizjoterapia - data zaliczenia ostatniej wymaganej programem studiów praktyki (art. 76 ust. 7 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce).

W myśl art. 109 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, osoba, która ukończyła studia pierwszego stopnia, zachowuje prawa studenta do dnia 31 października roku, w którym ukończyła te studia (z wyłączeniem prawa do określonych świadczeń studenckich, w tym m.in. stypendium socjalnego, stypendium za wyniki w nauce lub w sporcie).

Odnosząc się do tej regulacji ZUS w ww. poradniku wyjaśnił, że:

"(...) Użyte w tym przepisie sformułowanie "zachowuje prawa studenta" nie jest tożsame z posiadaniem statusu studenta. (...)"

Oznacza to, że dla celów ubezpieczeń w ZUS osoba (w wieku do ukończenia 26 lat) po dniu złożeniu egzaminu dyplomowego na studiach pierwszego stopnia, tracąc status studenta, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu wykonywanej umowy zlecenia. Dotyczy to także osoby, która w tym samym roku - od 1 października ma zamiar rozpocząć studia drugiego stopnia.

W świetle powyższego osobę, o której mowa w pytaniu, zleceniodawca miał obowiązek zgłosić od 1 lipca 2024 r. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego w ZUS z tytułu zawartej umowy zlecenia. W sytuacji gdyby umowa taka wykonywana była przez tę osobę jeszcze w kolejnych miesiącach br., po rozpoczęciu studiów magisterskich, to od 1 października 2024 r. zleceniobiorca - nabywając ponownie status studenta - byłby "zwolniony" z obowiązku podlegania ubezpieczeniom w ZUS z tytułu takiej umowy.