Obliczanie wynagrodzenia i dodatków za pracę w godzinach nadliczbowych

Czy wynagrodzenie i dodatek za godzinę nadliczbową należy obliczyć ze stawki stałej miesięcznej, czy ze średniego wynagrodzenia z trzech poprzednich miesięcy? Nadmieniamy, że pracownik oprócz tej stawki otrzymuje dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych i w nocy.

Zarówno stawkę normalnego wynagrodzenia, jak i dodatku za godziny nadliczbowe należy w tym przypadku obliczyć ze stałej stawki miesięcznej.

Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy (dobową lub tygodniową), a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych (art. 151 § 1 K.p.). Jest to praca o charakterze pozaplanowym, która rodzi po stronie pracownika prawo do normalnego wynagrodzenia oraz specjalnego dodatku albo czasu wolnego.

Pojęcie oraz sposób obliczania normalnego wynagrodzenia nie zostały uregulowane w aktach prawa powszechnego. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 15 lutego 2012 r. (sygn. akt I PK 156/11) wyjaśnił, że: "(...) Przez pojęcie »normalne wynagrodzenie? należy rozumieć wynagrodzenie, które pracownik otrzymuje stale i systematycznie w zwykłych warunkach i terminach wypłat, a więc obejmujące również dodatkowe składniki wynagrodzenia o charakterze stałym, jeżeli na podstawie obowiązujących przepisów płacowych pracownik ma prawo do takich dodatkowych składników (...)". Wynagrodzenia i dodatków za pracę nadliczbową, a także dodatków za pracę w porze nocnej nie można zaliczyć do stałych i systematycznych składników wynagrodzenia za pracę w zwykłych warunkach. W tej sytuacji nie stanowią one podstawy normalnego wynagrodzenia za godziny nadliczbowe. Dodajmy, że podstawą do obliczenia tego wynagrodzenia są składniki z bieżącego miesiąca.

Wyjaśniamy, że zaproponowany w pytaniu sposób ustalenia podstawy jest właściwy dla wynagrodzenia urlopowego oraz świadczeń zbliżonych. Do podstawy wchodzi wówczas wynagrodzenie i dodatek za godziny nadliczbowe oraz dodatek za pracę w nocy, które nie są objęte katalogiem wyłączeń z § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. nr 2, poz. 14 z późn. zm.), dalej rozporządzenia urlopowego.

Rozporządzenie urlopowe dostępne jest w serwisie  www.przepisy.gofin.pl.

Przechodząc do kwestii obliczania dodatku, to jego podstawę stanowi wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną, a tylko jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60% wynagrodzenia (art. 151¹ § 3 K.p.). W rozpatrywanym przypadku występuje stawka miesięczna, którą należy podzielić przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu. Tak stanowi § 4 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy... (Dz. U. nr 62, poz. 289 z późn. zm.), dalej rozporządzenia o wynagrodzeniu.

Na wynagrodzenie pracownika składa się stawka miesięczna w wysokości 3.000 zł oraz wynagrodzenie i dodatki za pracę nadliczbową z przekroczenia dobowego, która z powodu wysokiej absencji pracowników występuje w ostatnim czasie co miesiąc. Ponadto pracownik otrzymuje dodatki za pracę w porze nocnej.

W czerwcu br. pracownik przepracował 25 godzin nadliczbowych z przekroczenia dobowego, w tym 22 w porze dziennej i 3 w porze nocnej. Wypłacono mu z tego tytułu:

• 25 stawek godzinowych normalnego wynagrodzenia: 3.000 zł : 168 godz. = 17,86 zł; 17,86 zł x 25 godz. = 446,50 zł,
   
• 22 dodatki w wysokości 50%: 17,86 zł x 50% = 8,93 zł; 8,93 zł x 22 godz. = 196,46 zł,
   
• 3 dodatki w wysokości 100%: 17,86 zł x 3 godz. = 53,58 zł,
   
• 3 dodatki nocne: 3 godz. x 2,08 zł = 6,24 zł.

Zwracamy uwagę! Praca w godzinach nadliczbowych z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy jest limitowana. Liczba przepracowanych w związku z tym godzin nie może przekroczyć dla poszczególnego pracownika 150 w roku kalendarzowym, chyba że układ zbiorowy pracy lub regulamin pracy, a w razie ich braku umowa o pracę ustala inny limit. Nie może on jednak naruszać tzw. normy łączonej, tj. przeciętnej liczby godzin w tygodniu łącznie z godzinami nadliczbowymi, która wynosi 48. Daje to przeciętnie 8 godzin nadliczbowych na tydzień, czyli 416 godzin na rok (52 tyg. x 8 godz.), a biorąc pod uwagę obligatoryjny urlop wypoczynkowy, jeszcze mniej.