Wynagrodzenie dla niepełnosprawnego pracownika po zmniejszeniu dobowej normy czasu pracy

Pracownikowi, który zaliczony został do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, zmniejszyliśmy dobowy wymiar czasu pracy z 8 do 7 godzin. Wiemy, że powinien zachować dotychczasowe wynagrodzenie, ale jak praktycznie ustalić jego wysokość?

Sposób postępowania pracodawcy uzależniony będzie od systemu, w jakim wynagradzany jest wspomniany pracownik.

Obowiązek stosowania obniżonej dobowej i tygodniowej normy czasu pracy po uzyskaniu przez pracownika orzeczenia o przyznaniu umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności wprowadza art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 100 ze zm.), dalej: ustawy o rehabilitacji. Zgodnie z przywołanym przepisem, czas pracy osoby zaliczonej do jednego z wymienionych stopni niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Co prawda art. 16 ww. ustawy wprowadza pewne wyjątki od tej generalnej zasady, ale z treści pytania możemy wnioskować, że nie mają one tu zastosowania.

W pytaniu zabrakło informacji o tym, według jakiego systemu wynagradzany jest wspomniany pracownik, a ma to istotne znaczenie przy udzielaniu odpowiedzi. Ustawa o rehabilitacji gwarantuje zachowanie wynagrodzenia na dotychczasowym poziomie tylko w dwóch sytuacjach, a mianowicie:

1) Przy wynagrodzeniu określonym stałą miesięczną stawką, co wynika z art. 18 ust. 1 ww. ustawy stwierdzającego, iż obniżenie normy czasu pracy nie powoduje obniżenia wynagrodzenia określonego taką stawką.

Przykład 1

Pełnoetatowy pracownik otrzymujący stałe miesięczne wynagrodzenie w kwocie 5.600 zł przedłożył pracodawcy orzeczenie zaliczające go z początkiem danego miesiąca do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Mimo że w związku z objęciem go niższą dobową normą czasu pracy obniżony został mu także dobowy wymiar czasu pracy z 8 do 7 godz., powinien on otrzymywać dotychczasowe wynagrodzenie, tj. 5.600 zł miesięcznie.

2) Przy wynagrodzeniu określonym stawką godzinową, przy czym w tym przypadku zastosowanie ma art. 18 ust. 2 ustawy o rehabilitacji, który wyjaśnia, że godzinowe stawki wynagrodzenia zasadniczego, odpowiadające osobistemu zaszeregowaniu lub zaszeregowaniu wykonywanej pracy, po obniżeniu dobowej normy czasu pracy ulegają podwyższeniu w stosunku, w jakim pozostaje dotychczasowy wymiar czasu pracy do tych norm.

Przykład 2

Przyjmijmy, że wynagrodzenie pracownika, o którym mowa w przykładzie nr 1 określone jest stawką godzinową i przed obniżeniem dobowej normy czasu pracy wynosiło 32 zł/godz. Żeby ustalić stawkę obowiązującą po skróceniu czasu pracy pracodawca powinien:

obliczyć stosunek, w jakim pozostaje dotychczasowy wymiar czasu pracy do obniżonej normy i wymiaru: 8 godz. : 7 godz. = 1,143,
obliczyć stawkę godzinową obowiązującą po zmianie: 32 zł/godz. × 1,143 = 36,58 zł/godz.

Natomiast w przypadku pozostałych systemów wynagradzania, np. akordu lub prowizji nie występuje obowiązek zachowania wysokości wynagrodzenia na dotychczasowym poziomie po obniżeniu pracownikowi dobowej normy czasu pracy. Pracodawca nie musi więc dokonywać żadnych przeliczeń (przy czym nie ma też przeszkód, aby to zrobił). W tym przypadku, po obniżeniu dobowej normy czasu pracy może się więc okazać, że zmniejszeniu ulegnie także wynagrodzenie i będzie to zgodne z prawem. Jedynym ograniczeniem będzie wówczas wymóg zapewnienia pracownikowi pensji na poziomie nie niższym niż aktualnie obowiązujące wynagrodzenie minimalne. Przypomnijmy, że od 1 lipca do 31 grudnia 2023 r. wynosiło ono 3.600 zł, a od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 r. wzrosło do 4.242 zł.

Przykład 3

Z dniem 1 stycznia 2024 r. pracownikowi wynagradzanemu akordowo przyznano umiarkowany stopień niepełnosprawności. Osoba ta zatrudniona jest na pełny etat w podstawowym systemie czasu pracy i od wspomnianego dnia zmniejszony został jej dobowy wymiar czasu pracy z 8 do 7 godz. Wynagrodzenie naliczane jest od każdej złożonej sztuki urządzenia produkowanego przez pracodawcę i wynosi 20 zł. Przed obniżeniem dobowej normy czasu pracy osoba ta składała miesięcznie średnio 350 sztuk wspomnianego urządzenia, otrzymując z tego tytułu wynagrodzenie wynoszące przeciętnie 7.000 zł. Zakładamy, że po zmniejszeniu czasu pracy składać będzie tylko 300 sztuk, a tym samym przysługiwać jej będzie wynagrodzenie w kwocie 6.000 zł. W związku z tym, że wynagrodzenie akordowe nie jest objęte ochroną wynikającą z art. 18 ustawy o rehabilitacji i po jego zmniejszeniu będzie wyższe od wynagrodzenia minimalnego, pracodawca nie musi go podwyższać. Obniżenie dobowej normy czasu pracy spowoduje więc zmniejszenie wynagrodzenia o 1.000 zł.