Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 16 (562) z dnia 10.08.2022

Uwzględnianie dodatku emerytalnego w podstawie wynagrodzenia urlopowego

Pracodawca przyznał pracownikom dodatek (tzw. pension allowance) w wysokości 3,5% wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składki chorobowej. Czy dodatek ma wpływ na wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy?

Tak. Po formalnym umocowaniu prawa do dodatku pension allowance (w tłum. dodatku emerytalnego) stał się on roszczeniowym składnikiem wynagrodzenia zaliczanym do wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy.

Ogólna zasada, którą należy kierować się przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy wynika z art. 172 zd. 1 K.p. W myśl powołanego przepisu, za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował.

W celu prawidłowego obliczenia tego wynagrodzenia, składniki zmienne za okres nie dłuższy niż miesiąc, za wyjątkiem wymienionych w § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego... (Dz. U. nr 2, poz. 14 z późn. zm.), dalej rozporządzenia urlopowego, wśród których nie ma dodatków o charakterze z pytania, przyjmuje się do podstawy wymiaru wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy w wysokości wypłaconej w 3 (ewentualnie do 12) miesięcy poprzedzających. Podstawę dzieli się następnie przez liczbę godzin przepracowanych w okresie, z którego została ustalona, a tak uzyskaną stawkę za godzinę mnoży przez liczbę godzin urlopu. Tak wynika z § 8-9 rozporządzenia urlopowego. Wątpliwości budzi jednak charakter omawianego składnika. Stawka procentowa nie przesądza, iż jest to element zmienny, a sposób określenia podstawy jeszcze te wątpliwości pogłębia. Takie procentowe elementy płacy, o ile ich podstawa jest stała, zaliczane są do składników w stałej stawce miesięcznej, które kwalifikuje się do wynagrodzenia urlopowego w inny sposób.

Ustawodawca nie przewidział ustalania z tych składników podstawy wymiaru (ta jest przypisana jedynie do składników zmiennych za okres do miesiąca), dlatego nie przelicza się ich, ale wypłaca nie wyodrębniając wynagrodzenia za urlop i efektywną pracę. Dodajmy, że w praktyce można niekiedy spotkać się z ustalaniem podstawy ze składników stałych, a następnie wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy, z równoczesnym obniżeniem stałej stawki za pracę. Co do zasady nie powoduje to obniżenia należnej płacy, zatem nie jest kwestionowane. Wykonywanie tego typu przeliczeń należy jednak uznać za zbyteczne oraz nieposiadające umocowania w przepisach.

Przykładem stałego składnika płacy określonego procentowo jest dodatek stażowy w sferze budżetowej. Przysługuje on m.in. pracownikowi samorządowemu po 5 latach pracy w wysokości wynoszącej 5% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego i wzrasta o 1% za każdy dalszy rok pracy aż do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego (art. 38 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych, Dz. U. z 2022 r. poz. 530). Zatem pracownik samorządowy, wynagradzany stawką w wysokości np. 4.000 zł miesięcznie, generalnie od miesiąca następującego po osiągnięciu 5-letniego stażu i przez 12 miesięcy, ma prawo do 200 zł dodatku stażowego (4.000 zł x 5%). Pomimo sposobu określenia jego wysokości, dodatek stażowy jest więc składnikiem stałym. Tak samo należałoby sklasyfikować dodatek z pytania, który choć nie wynika z ustawy, ale z autonomicznej decyzji pracodawcy, od momentu wprowadzenia do przepisów prawa wewnętrznego ma status składnika roszczeniowego (por. wyrok SA w Lublinie z 8 sierpnia 2018 r., sygn. akt III APa 8/18). Nietypowy sposób w jaki pracodawca określił podstawę tego dodatku budzi jednak niepewność co do jego charakteru. Od tego zależy zaś sposób kwalifikowania go do wynagrodzenia urlopowego.

Na jednoznaczne rozstrzygnięcie tej wątpliwości nie pozwala brak informacji o rodzaju pozostałych składników płacowych pracownika. Jeśli jest nim wynagrodzenie zasadnicze w stałej stawce miesięcznej, które jednocześnie jednoskładnikowo stanowi podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, to dodatek można uznać za składnik stały. Jeśli elementów płacowych jest więcej, a ich wysokość waha się, to dodatek należy uznać za składnik zmienny.

Przyjmujemy dane z pytania oraz zakładamy, że pracownicy są wynagradzani stawką miesięczną i nie otrzymują żadnych innych składników wynagrodzenia. Jeden z nich, którego stawka zasadnicza wynosi 5.000 zł, w lipcu 2022 r. skorzystał z dwutygodniowego urlopu wypoczynkowego. Pracodawca wypłacił mu za ten miesiąc w całości (bez wyodrębniania części za urlop) zarówno wynagrodzenie zasadnicze (5.000 zł), jak i dodatek pension allowance (5.000 zł × 3,5% = 175 zł).

Przyjmujemy dane z poprzedniego przykładu z tą różnicą, iż pracownik jest wynagradzany stawką za godzinę oraz otrzymuje dodatki za pracę w nocy i stosunkowo często w nadgodzinach. Zatem podstawa dodatku, a w konsekwencji i sam dodatek pension allowance ma charakter zmienny. W celu obliczenia wynagrodzenia za urlop pracodawca powinien ustalić podstawę wymiaru, przyjmując do niej wynagrodzenie zasadnicze, dodatki nocne, normalne wynagrodzenie za pracę nadliczbową oraz dodatki za nadgodziny dobowe, a za średniotygodniowe, jeżeli okres rozliczeniowy nie przekracza miesiąca oraz dodatek pension allowance w wysokości wypłaconej w 3 (ewentualnie do 12) miesięcy poprzedzających lipiec 2022 r. Tak ustaloną podstawę powinien podzielić przez liczbę godzin pracy w przyjętym okresie, a otrzymaną stawkę pomnożyć przez liczbę godzin urlopu.