Czy jest możliwe obniżenie minimalnego wynagrodzenia w przypadku wadliwego wykonania pracy?

Czy pracodawca, zatrudniający pracownika za wynagrodzeniem akordowym równym minimalnemu wynagrodzeniu, może obniżyć mu płacę w związku z zawinionym, wadliwym wykonaniem produktu? Czy w takim przypadku pracownik ma roszczenie o wyrównanie wynagrodzenia do wysokości minimalnej?

Podstawowym obowiązkiem pracownika jest staranne i sumienne wykonywanie pracy oraz stosowanie się do poleceń przełożonych dotyczących pracy (art. 100 § 1 K.p.). Konkretyzacją tego obowiązku jest konieczność dbałości o dobro zakładu pracy i ochrony jego mienia (art. 100 § 2 pkt 4 K.p.), w którym to pojęciu mieści się prawidłowe gospodarowanie używanymi do pracy materiałami i narzędziami. Warto pamiętać, że wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną (art. 80 K.p.). Zgodnie z art. 82 § 1 K.p., za zawinione przez pracownika wadliwe wykonanie produktów lub usług wynagrodzenie nie przysługuje. Może być ono zmniejszone proporcjonalnie w przypadku obniżenia z winy pracownika ich jakości. Nawet w razie wadliwości produktu lub usługi ustawodawca umożliwił pracownikowi uzyskanie prawa do wynagrodzenia, gdyż za zgodą pracodawcy może on usunąć tę wadliwość po godzinach rozkładowych. Wówczas zachowuje prawo do wynagrodzenia odpowiadającego ostatecznej jakości produktu lub usługi. Nie nabywa jednak prawa do wynagrodzenia za czas pracy przy usuwaniu wady, a tym samym wykonywanie tej pracy nie generuje nadgodzin. Potwierdził to Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 20 listopada 1997 r. (sygn. akt III APa 63/97, PiZS 1999/4/44), uznając, że usuwanie usterek nie należy do czasu pracy pracownika, więc nie może skutkować wystąpieniem godzin nadliczbowych.

Możliwość obniżenia wynagrodzenia w przypadku zawinionych przez pracownika wad produktu lub usługi potwierdza orzecznictwo, w tym m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 lutego 2008 r. (sygn. akt III APa 272/06, Biul. SAKa 2008/4/37), w którym uznano, że: "Pozbawienie wynagrodzenia na podstawie art. 82 § 1 K.p. może mieć miejsce jedynie wówczas, gdy zostanie wykazane, że wadliwe wykonanie produktów lub usług nastąpiło z winy konkretnego pracownika. (...)". Wyklucza to możliwość obciążenia za wady pracy całej brygady uczestniczącej przy wytworzeniu wadliwego produktu lub usługi.

Niewypłacenie wynagrodzenia w przypadku wady dyskwalifikującej produkt lub usługę, albo jego obniżenie w razie częściowej ich wadliwości, nie jest potrąceniem z wynagrodzenia za pracę, a tym samym pracodawcy nie ogranicza kwota wolna. Jest to jedyna interpretacja art. 82 K.p. zgodna ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa i zasadami współżycia społecznego. W przypadku przyjęcia odmiennej wykładni, pracownik zarabiający minimalną płacę mógłby wykonywać swoje zadania niestarannie, gdyż pracodawca i tak nie byłby w stanie go obciążyć (obniżyć wynagrodzenia), gdy w sposób zawiniony zniszczy produkt lub wadliwie wykona usługę.

Ważne: W przypadku zawinionych przez pracownika wad produktu lub usługi pracodawca ma prawo obniżyć jego wynagrodzenie i wypłacić mu za ten miesiąc kwotę niższą niż płaca minimalna (czyli aktualnie 1.750 zł, dla pracownika w pierwszym roku pracy - 1.400 zł).

Potwierdzeniem tej wykładni jest brzmienie art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. nr 200, poz. 1679 z późn. zm.). Z przepisu tego wynika, że uzupełnienie wynagrodzenia do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę następuje w dwóch przypadkach, gdy z uwagi na terminy wypłat niektórych składników wynagrodzenia lub rozkład czasu pracy wynagrodzenie pracownika jest niższe od minimalnego. Podobnie w art. 129 § 5 K.p. ustawodawca odnosi się do rozkładu pracy, w ramach którego pracownikowi na dany miesiąc w ogóle nie zaplanowano pracy. W omawianym przypadku nie zachodzi żadna z tych przesłanek, skoro o obniżeniu wynagrodzenia decyduje zawiniona przez niego wada produktu lub usługi. W takich sytuacjach prawidłowo udokumentowane obciążenie pracownika za te wady może być podstawą wypłacenia za dany miesiąc wynagrodzenia niższego niż płaca minimalna.