Gazeta Podatkowa nr 24 (961) z dnia 25.03.2013

Świadczenia chorobowe dla zatrudnionego jednocześnie w kilku zakładach pracy

Osoby pozostające w stosunku pracy podlegają m.in. ubezpieczeniu chorobowemu, a tym samym w razie potrzeby mogą korzystać ze świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Zdarza się, że dany ubezpieczony jest zatrudniony jednocześnie w kilku zakładach pracy. Czy wówczas, w razie powstania niezdolności do pracy, konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny, albo macierzyństwa, należy mu się świadczenie z każdego z tych tytułów?

W okresie ubezpieczenia…

Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, do których zaliczają się: zasiłek chorobowy, wyrównawczy, macierzyński i opiekuńczy oraz świadczenie rehabilitacyjne, przysługują osobom objętym tzw. ubezpieczeniem chorobowym. Stanowi o tym art. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową. W świetle art. 11 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.) pracownicy podlegają ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo, i to niezależnie od ilości zawartych w tym samym czasie umów o pracę.

Jeśli więc dany ubezpieczony zatrudniony jest w dwóch (a nawet więcej) zakładach pracy, każdy stosunek pracy jest odrębnym tytułem do objęcia go ubezpieczeniem chorobowym.

Oznacza to, że w przypadku powstania niezdolności do pracy, ubezpieczonemu przysługuje świadczenie chorobowe z każdego z tych tytułów (przykład). Jeśli jego płatnicy składek (pracodawcy) są uprawnieni do wypłaty świadczeń chorobowych swoim ubezpieczonym, pracownik otrzyma należne mu świadczenia w każdej z zatrudniających go firm. Natomiast w przypadku braku takiego upoważnienia, płatność zasiłku podejmie ZUS, właściwy ze względu na siedzibę płatnika składek.

…a także po jego ustaniu

Aby uzyskać prawo do świadczenia, niezdolność do pracy musi powstać w okresie ubezpieczenia, choć ustawa zasiłkowa w art. 7 przewiduje pewne odstępstwo od tej zasady, umożliwiające skorzystanie z zasiłku przez osobę, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego.

Z tym że prawo do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu ubezpieczenia chorobowego jest nieco ograniczone. Nie przysługuje bowiem, jeżeli zachodzą okoliczności określone w art. 13 ustawy zasiłkowej, a więc m.in. gdy osoba niezdolna do pracy kontynuuje lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby.

Nie otrzyma więc zasiłku chorobowego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia m.in. osoba, która wykonuje pozarolniczą działalność lub podjęła inne zatrudnienie.

Jak jednak wyjaśnia ZUS w swoim komentarzu do ustawy zasiłkowej, dostępnym na stronie internetowej tej instytucji (www.zus.pl), nie straci uprawnień do zasiłku chorobowego za okres niezdolności do pracy przypadającej po ustaniu zatrudnienia pracownik, który był zatrudniony na podstawie więcej niż jednej umowy o pracę, a zakończyła się jedna z tych umów. Dotyczy to zarówno sytuacji, gdy niezdolność do pracy powstała w czasie zatrudnienia, jak i po jego ustaniu. W takim przypadku nie stosuje się bowiem art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej. Takie stanowisko organu rentowego jest zgodne z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 r., sygn. akt III UZP 3/03.

Opieka nad dzieckiem lub innym członkiem rodziny

Zasiłek opiekuńczy jest świadczeniem przyznawanym ubezpieczonemu, który nie może świadczyć pracy ze względu na konieczność osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem (zdrowym do lat 8 lub chorym do lat 14) lub innym chorym członkiem rodziny. Przysługuje ono jednak wyłącznie wówczas, gdy poza ubezpieczonym nie ma innych członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, mogących zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny. Nie dotyczy to jednak opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat. Kwestię tę reguluje art. 32 i 34 ustawy zasiłkowej.

Jeżeli zatem przykładowo osoba zatrudniona w dwóch zakładach pracy (np. w pełnym wymiarze czasy pracy i na 1/4 etatu), po południu będzie miała z kim zostawić chore dziecko, aby udać się do pracy w zmniejszonym wymiarze czasu pracy, otrzyma zasiłek opiekuńczy tylko z tytułu zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy (patrz tabela).

Odpowiednia ilość zaświadczeń lekarskich

W razie ubezpieczenia z dwóch lub więcej tytułów, lekarz przeprowadzający badanie, na wniosek ubezpieczonego, powinien wystawić odpowiednią liczbę zaświadczeń lekarskich ZUS ZLA, osobno dla każdego płatnika składek. Stanowi o tym § 5 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich… (Dz. U. z 2013 r. poz. 229).

W przypadku powstania niezdolności do pracy ubezpieczony powinien bowiem w każdej ze swych firm przedłożyć stosowne zaświadczenie lekarskie, stanowiące podstawę do przyznania świadczenia chorobowego.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.)