Gazeta Podatkowa nr 73 (1010) z dnia 12.09.2013

Wysokość zasiłku macierzyńskiego dla ojca dziecka

Prawo do zasiłku macierzyńskiego przysługuje nie tylko matce dziecka, choć z reguły to ona właśnie rozpoczyna korzystanie z tego świadczenia, ale również - po spełnieniu określonych warunków - jego ojcu. O ile bowiem co do zasady "podstawowy" urlop macierzyński przewidziany jest dla pracownicy, która urodziła dziecko, to już o następujący bezpośrednio po nim dodatkowy urlop macierzyński, a następnie urlop rodzicielski, na równych prawach może ubiegać się każde z rodziców. Co więcej, na urlopie rodzicielskim mogą oni przebywać jednocześnie w tym samym czasie. Czy w takim przypadku wysokość zasiłku macierzyńskiego przysługującego ojcu uzależniona jest od wysokości świadczenia pobieranego przez matkę dziecka?

Prawo do zasiłku

Zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres:

• podstawowego urlopu macierzyńskiego/na warunkach urlopu macierzyńskiego,
   
• dodatkowego urlopu macierzyńskiego/na warunkach urlopu macierzyńskiego,
   
• urlopu ojcowskiego,

a począwszy od 17 czerwca 2013 r. także

• urlopu rodzicielskiego.

Ze świadczenia tego mogą korzystać zarówno pracownicy, podlegający ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo, jak i inne osoby niebędące pracownikami, które przystąpiły do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, o ile w okresie tego ubezpieczenia:

• urodziły dziecko lub
   
• przyjęły na wychowanie dziecko w wieku do 7. lub - w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - 10. roku życia, i wystąpiły do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia, albo
   
• przyjęły na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, dziecko w wieku odpowiednio jak wyżej do 7. lub 10. roku życia.

Stanowi o tym art. 29 ust. 1, 2, 5 i 5a ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową.

Wysokość świadczenia

Miesięczny zasiłek macierzyński za okres nowego urlopu rodzicielskiego co do zasady wynosi 60% podstawy wymiaru zasiłku. Natomiast świadczenie należne za pozostałe urlopy z tytułu macierzyństwa wypłacane jest nadal (podobnie jak przed 17 czerwca br.) w wysokości 100% podstawy jego wymiaru.

Należy podkreślić, że istnieje też możliwość pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres podstawowego oraz dodatkowego urlopu macierzyńskiego/na warunkach urlopu macierzyńskiego, a także za okres urlopu rodzicielskiego w jednakowej wysokości, stanowiącej 80% podstawy wymiaru zasiłku. Jest to jednak możliwe wyłącznie wówczas, gdy ubezpieczona(y) od razu wystąpi o udzielenie bezpośrednio po urlopie macierzyńskim/na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego/na warunkach urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a bezpośrednio po takim urlopie - urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze lub zasiłku macierzyńskiego za okres tych urlopów. Co więcej, pisemny wniosek w tej sprawie musi być złożony nie później niż 14 dni odpowiednio po porodzie lub przyjęciu dziecka na wychowanie.

W razie rezygnacji z urlopu

Kwestię wysokości zasiłku macierzyńskiego reguluje art. 31 ustawy zasiłkowej. Jednocześnie w ust. 4 przewiduje on możliwość jednorazowego wyrównania tego świadczenia do 100% podstawy jego wymiaru, w ściśle określonych przypadkach rezygnacji z całości lub części danego urlopu i to pod warunkiem niepobrania zasiłków macierzyńskich za okres odpowiadający okresom tych urlopów, np. przez drugiego z rodziców.

Jeżeli bowiem ubezpieczona pobierająca zasiłek macierzyński w wysokości 80% podstawy jego wymiaru zrezygnuje z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi:

• dodatkowego urlopu macierzyńskiego/na warunkach urlopu macierzyńskiego w całości lub w części albo
   
• urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze,

na rzecz ojca dziecka, ubezpieczonemu ojcu dziecka zasiłek macierzyński przysługuje również w wysokości 80% podstawy wymiaru.

Natomiast gdy następnie ubezpieczony ojciec dziecka zrezygnuje z części lub całości "przejętego" od matki dziecka urlopu, może ona ponownie wrócić na jego niewykorzystaną część, za którą nadal będzie jej wypłacane świadczenie w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku.

Dzielenie się urlopami

Podstawowy urlop macierzyński przewidziany jest dla matki dziecka, choć po spełnieniu określonych warunków może się ona zrzec z jego części na rzecz ojca dziecka. Natomiast o dodatkowy urlop macierzyński oraz urlop rodzicielski może ubiegać się zarówno matka, jak i ojciec dziecka. Co więcej, z urlopu rodzicielskiego mogą oni korzystać w tym samym czasie.

Zasiłek macierzyński przysługuje wówczas odpowiednio matce i/lub ojcu dziecka, przy czym wysokość tego świadczenia uzależniona jest od tego, kiedy został złożony wniosek o dodatkowy urlop macierzyński i urlop rodzicielski (patrz tabela).

Co ważne, ustalana jest ona w oparciu o podstawę wymiaru zasiłku obliczaną indywidualnie dla danego ubezpieczonego, korzystającego z zasiłku macierzyńskiego w oparciu o uzyskiwane przez niego wynagrodzenie lub przychody.

Praca na macierzyńskim

Pracownik (zarówno matka, jak i ojciec dziecka) może łączyć korzystanie z:

• dodatkowego urlopu macierzyńskiego/na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz
   
• urlopu rodzicielskiego,

z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Wówczas dany rodzaj urlopu udzielany jest na pozostałą część wymiaru czasu pracy (art. 182¹ § 5, art. 182^1a § 6 oraz art. 183 § 4 Kodeksu pracy).

Należy przy tym pamiętać, iż nie pozostaje to bez wpływu na wysokość należnego pracownikowi zasiłku macierzyńskiego. W świetle art. 29 ust. 7 ustawy zasiłkowej ulega ona zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, w którym pracownik łączy korzystanie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego/na warunkach urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego takiego urlopu.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.)

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)